เตือน! ห้ามใส่ “หน้ากากคลุมหน้า-หน้ากากอนามัย” ให้ “ทารก” เสี่ยงอันตรายต่อระบบประสาท

คำเตือนสากล: ห้ามใช้ Face Shield หรือหน้ากากอนามัยกับทารก เสี่ยงอันตรายถึงชีวิต

ท่ามกลางความกังวลต่อการระบาดของโรคโควิด-19 และโรคติดเชื้อทางเดินหายใจอื่นๆ ผู้ปกครองหลายท่านอาจมีความตั้งใจที่ดีในการปกป้องทารกแรกเกิดด้วยการสวมหน้ากากอนามัยหรือ Face Shield ให้ อย่างไรก็ตาม องค์กรด้านสุขภาพเด็กและสาธารณสุขชั้นนำทั่วโลก ซึ่งรวมถึง องค์การอนามัยโลก (WHO), ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา (CDC), และ สมาคมกุมารแพทย์แห่งสหรัฐอเมริกา (AAP) ต่างออกคำเตือนอย่างเป็นเอกฉันท์ว่า ห้ามใช้หน้ากากหรือ Face Shield กับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 2 ปีโดยเด็ดขาด เนื่องจากมีความเสี่ยงร้ายแรงที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต (CDC, 2023; WHO, 2020; AAP, 2022)

คำเตือนนี้สอดคล้องกับประกาศจาก ชมรมเวชศาสตร์ทารกแรกเกิดแห่งประเทศไทย ซึ่งได้ชี้ให้เห็นถึงอันตรายหลายประการ

อันตรายทางการแพทย์: ทำไมหน้ากากจึงเป็นภัยต่อทารก?

1. เสี่ยงต่อการขาดอากาศหายใจและภาวะคาร์บอนไดออกไซด์คั่ง (Hypercapnia):
   • สรีรวิทยาของทารก: ทารกแรกเกิดมีทางเดินหายใจที่มีขนาดเล็กมากและหายใจทางจมูกเป็นหลัก (Obligate nasal breathers) พวกเขายังไม่มีความสามารถในการชดเชยเมื่อมีการอุดกั้นทางเดินหายใจได้ดีเท่าผู้ใหญ่ (Stark & Mâsse, 2021)
   • กลไกของอันตราย: หน้ากากอนามัยจะสร้างแรงต้านทานในการหายใจ ทำให้ทารกต้องออกแรงหายใจมากขึ้น นอกจากนี้ อากาศที่หายใจออกซึ่งเต็มไปด้วยคาร์บอนไดออกไซด์จะถูกกักอยู่ภายใต้หน้ากาก ทำให้ทารกสูดดมอากาศเดิมกลับเข้าไป (Rebreathing) ส่งผลให้ระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูงขึ้น ซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อระบบประสาทและสมอง (Sabuncu et al., 2022)
2. เพิ่มความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตเฉียบพลันในทารก (SIDS):การมีสิ่งของใดๆ มาปิดคลุมใบหน้าหรือทางเดินหายใจของทารก ถือเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของการเกิดภาวะ SIDS (Sudden Infant Death Syndrome) หน้ากากที่หลวมหรือเลื่อนหลุดอาจไปอุดกั้นจมูกและปากของทารกจนทำให้ขาดอากาศหายใจได้ (Moon et al., 2022)
3. อันตรายอื่นๆ:
   • ทารกไม่สามารถสื่อสารหรือดึงหน้ากากออกเองได้หากรู้สึกหายใจลำบาก
   • ขอบพลาสติกของ Face Shield อาจมีความคมและบาดใบหน้าหรือดวงตาของทารกได้

ทำความเข้าใจการแพร่เชื้อสู่ทารก: ความเสี่ยงที่แท้จริงมาจากไหน?

งานวิจัยจำนวนมากยืนยันว่าการแพร่เชื้อโควิด-19 จากแม่สู่ทารกในครรภ์ (Vertical transmission) นั้นเกิดขึ้นได้น้อยมาก ความเสี่ยงที่สำคัญที่สุดคือ การติดเชื้อหลังคลอด (Postnatal transmission) จากผู้เลี้ยงดูที่ติดเชื้อ ผ่านทางละอองฝอยจากการไอ, จาม, หรือการสัมผัส (Kotlyar et al., 2021; Petti et al., 2022)

ดังนั้น ยุทธศาสตร์การป้องกันที่มีประสิทธิภาพสูงสุดจึงไม่ใช่การปิดหน้าทารก แต่เป็นการ “สร้างเกราะป้องกันรอบตัวทารก” (Cocooning Strategy)

วิธีป้องกันการติดเชื้อในทารกที่ดีที่สุดและปลอดภัยที่สุด

1. สุขอนามัยของผู้เลี้ยงดู:
   • ล้างมือให้สะอาด ด้วยสบู่หรือแอลกอฮอล์เจลทุกครั้งก่อนสัมผัสทารก (WHO, 2020)
   • ผู้เลี้ยงดูทุกคนควรสวมหน้ากากอนามัย เมื่ออยู่ใกล้ชิดทารก โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของโรคทางเดินหายใจ (AAP, 2022)
2. การจัดการสิ่งแวดล้อม:
   • งดการนำทารกแรกเกิดไปยังสถานที่ชุมชนแออัด โดยไม่มีเหตุจำเป็น
   • จำกัดจำนวนผู้เยี่ยม: งดการเยี่ยมทารกจากบุคคลภายนอกที่ไม่ใช่ผู้ดูแลหลัก โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการป่วย (CDC, 2023)
   • รักษาระยะห่างทางสังคม (Physical Distancing) เมื่อจำเป็นต้องออกนอกบ้าน
3. การสร้างภูมิคุ้มกัน:
   • ส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่: น้ำนมแม่มีภูมิคุ้มกันที่ช่วยปกป้องทารกจากเชื้อโรคต่างๆ
   • การฉีดวัคซีนของผู้ดูแล: ผู้ใหญ่ในบ้านทุกคนควรได้รับวัคซีนที่จำเป็น (เช่น วัคซีนโควิด-19, ไข้หวัดใหญ่, ไอกรน) ให้ครบถ้วน เพื่อลดโอกาสการนำเชื้อมาสู่ทารก

บทสรุป: ความปลอดภัยของทารกต้องมาก่อนเสมอ การปกป้องทารกจากการติดเชื้อทำได้โดยการดูแลความสะอาดและป้องกันการแพร่เชื้อจากผู้ใหญ่รอบตัว ไม่ใช่ด้วยการนำสิ่งของที่เป็นอันตรายมาปิดกั้นทางเดินหายใจของทารกโดยเด็ดขาด

เอกสารอ้างอิง

1. American Academy of Pediatrics (AAP). (2022). Face Masks for Children During COVID-19. Retrieved September 30, 2025, from https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/COVID-19/Pages/Masks-and-Children-During-COVID-19.aspx
2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2023, August 24). How to Protect Yourself and Others. Retrieved September 30, 2025, from https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/prevention.html
3. Council on School Health. (2022). COVID-19 and masking in schools. Pediatrics, 150(3), e2022058434. https://doi.org/10.1542/peds.2022-058434
4. Kotlyar, A. M., Grechukhina, O., Chen, A., Popkhadze, S., Grimshaw, A., & Tal, O. (2021). Vertical transmission of COVID-19: a systematic review and meta-analysis. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 224(1), 35-53.e3. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2020.07.049
5. Moon, R. Y., Carlin, R. F., & Hand, I. (2022). Sleep-related infant deaths: Updated 2022 recommendations for reducing infant deaths in the sleep environment. Pediatrics, 150(1), e2022057990. https://doi.org/10.1542/peds.2022-057990
6. Petti, C., Capparelli, E., & La Jarrige, S. (2022). COVID-19 in neonates: A systematic review of mother-to-child transmission. Frontiers in Pediatrics, 10, 843187. https://doi.org/10.3389/fped.2022.843187
7. Sabuncu, E., David, F., Taverne, T., & Reychler, G. (2022). Effect of face masks on respiratory effort in children: A systematic review. Pediatric Pulmonology, 57(6), 1435–1446. https://doi.org/10.1002/ppul.25902
8. Stark, A. R., & Mâsse, B. R. (2021). Respiratory system. In Avery’s Diseases of the Newborn (10th ed., pp. 605-619). Elsevier.
9. World Health Organization (WHO). (2020, August 21). Advice on the use of masks for children in the community in the context of COVID-19. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-children-and-masks-related-to-covid-19
10. Zimmerman, P. (2020). Why masks should not be used for children under 2 years. Journal of Paediatrics and Child Health, 56(9), 1483-1484. https://doi.org/10.1111/jpc.15112