คุณเคยสงสัยไหมว่า ร่างกายเชื่อมโยงหรือมีความสัมพันธ์กับจิตใจอย่างไร ซึ่งในอดีต คนส่วนใหญ่มักมองว่า ร่างกายและจิตใจทำงานสองระบบแตกต่างกัน และไม่มีความเชื่อมโยงกัน แต่เมื่อไม่นานมานี้ มีการศึกษาการทำงานของจิตใจมีความเชื่อมโยงและสัมพันธ์กับสุขภาพกายที่แข็งแรงสมบูรณ์ ความหมายของคำว่า “สุขภาพดี” คือ การมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี ซึ่งทั้งสองสิ่งนี้ มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันอยากแยกไม่ออก ดังคำกล่าวที่ว่า
จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว
คุณเคยรู้สึกโกรธจนหน้าแดง หรือตัวร้อนบ้างไหม หรือรู้สึกเศร้าเสียใจ จนกินอะไรไม่ลง นั่นเป็นเพราะอารมณ์ส่งผลต่อการแสดงออกทางร่างกาย เช่นเดียวกัน สุขภาพกายก็ส่งผลต่อสุขภาพจิต ดังนั้น หากคุณดูแลสุขภาพกายให้สมบูรณ์ ก็ส่งผลเชื่อมโยงต่อสุขภาพจิตของคุณ ทำให้คุณมีสุขภาพจิตที่ดี
วิธีการดูแลสุขภาพกายเพื่อสุขภาพจิตที่ดี มีดังนี้
1. โภชนาการ
การบริโภคอาหาร เป็นส่วนสำคัญที่สุดต่อสุขภาพกายและสุขภาพจิต มีคำกล่าวที่ว่า
คุณกินอะไรเข้าไป คุณก็เป็นแบบนั้น
เพราะอาหารที่เรากินนั้น จะมีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมและอารมณ์ ซึ่งมีหลายปัจจัยเกี่ยวกับการบริโภคที่จะส่งกระทบในระยะยาวทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เช่น การบริโภคอาหารที่ไม่ถูกหลักโภชนาการ อาหารมีการปนเปื้อน การรับประทานอาหารที่น้อยเกินไป หรือการรับประทานที่มากเกินจำเป็น
โภชนาการมีความเชื่อมโยงต่อสุขภาพจิต
- โภชนาการที่ไม่เหมาะสม ทำให้เพิ่มเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า เช่น การขาดโอเมก้า 3 ซึ่งพบมากในปลา ผัก และผลไม้ หากรับประทานไม่เพียงพอ และร่างกายขาดโอเมก้า 3 เสี่ยงต่อการเกิดอาการซึมเศร้าได้
การขาดแคลนอาหาร ส่งผลต่อระดับของความเครียดที่เพิ่มขึ้น และมีความเชื่อมโยงกับภาวะวิตกกังวลและซึมเศร้าการรับประทานอาหารสำเร็จรูป อาจเพิ่มโอกาสเสี่ยงต่ออาการซึมเศร้าที่สูงขึ้นการขาดน้ำ ทำให้ลดความจำระยะสั้นและการตื่นตัวของระบบร่างกาย ดังนั้น คุณควรดื่มน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายการขาดน้ำส่งผลกระทบให้ร่างกายและจิตใจเหนื่อยล้า สับสน และเสี่ยงต่อการทำให้เกิดอารมณ์โกรธเพิ่มมากขึ้น หากคุณรู้สึกขาดน้ำแนะนำให้รับประทานอาหารที่มีปริมาณน้ำมาก เช่น แตงกวา หรือสลัด ผักกาด เป็นต้น และดื่มน้ำให้เพียงพอ
ทั้งนี้ พฤติกรรมการบริโภค ก็มีส่วนสำคัญ ที่เชื่อมโยงกับปัญหาสุขภาพจิต พบโรคทางจิตที่เกี่ยวกับการบริโภค ซึ่งมีพฤติกรรมการกินที่ผิดปกติ เช่น
- โรคกินไม่หยุด( Binge Eating Disorder : BED)
- โรคกลัวอ้วน (Anorexia Disorder)
การนอนหลับที่ดีและเพียงพอ จะทำให้ร่างกายทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ และส่งผลต่อสุขภาพจิตได้ ลองสังเกตว่า วันไหนที่คุณนอนหลับไม่เพียงพอ คุณจะรู้สึกเหนื่อยล้า สับสน หรือหงุดหงิดง่าย และอารมณ์แปรปรวน ดังนั้น การนอนหลับ จึงมีความสัมพันธ์ต่อสุขภาพจิต
- ปัญหาการนอนหลับมีความสัมพันธ์กับปัญหาสุขภาพจิต เช่น ภาวะซึมเศร้า ไบโพลาร์ ภาวะวิตกกังวล และสมาธิสั้น
- ภาวะการนอนไม่หลับเรื้อรัง ส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิต ทำให้เกิดความเครียดสะสมและนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตอื่น ๆ ตามมา
เคล็ดลับ การดื่มนมก่อนนอน ทำให้คุณหลับสบายขึ้น เพราะในนมมีเมลาโทนินปริมาณสูง ทำให้หลับง่าย และมีประสิทธิภาพ หรือการใช้น้ำมันหอมระเหย จะช่วยให้คุณรู้สึกผ่อนคลาย และหลับสบายขึ้น
3. การออกกำลังกาย
การออกกำลัง มีความสำคัญและมีประโยชน์อยากมากมาย ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงและยืดหยุ่น ทั้งนี้ การออกกำลังกายยังมีความสัมพันธ์ เชื่อมโยงกับสุขภาพจิตอีกด้วย คือ ช่วยให้ภาคภูมิใจในตนเอง เพิ่มระดับความนับถือตัวเอง ลดภาวะซึมเศร้า และลดอาการที่เกี่ยวข้องกับปัญหาด้านสุขภาพจิต เพราะการออกกำลังกาย จะทำให้หลั่งฮอร์โมน Dopamine, Serotonin และ Norepinephrine แม้แต่การออกกำลังกายเล็กน้อย ก็มีประโยชน์อย่างมากในการส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดี
- การออกกำลังกาย 30 นาทีต่อครั้ง หรือมากกว่านั้น จำนวน 5 ครั้งต่อสัปดาห์ จะช่วยลดอาการของภาวะซึมเศร้า การออกกำลังกายเป็นการป้องกันและรักษาที่ดีกว่าการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ
- การออกกำลังกายช่วยลดความเครียด ความวิตก กังวล หรือความตึงเครียดเรื้อรัง เพราะเมื่อออกกำลังกาย จะมีการหลั่งสาร Endrophins เป็นสารก่อความสุข ออกฤทธิ์คล้ายมอร์ฟีน ที่ช่วยลดอาการปวดและกระตุ้นให้เกิดความรู้สุขเชิงบวก เป็นสารแก้ปวดตามธรรมชาติของร่างกาย
เคล็ดลับ ออกกำลังกายในแบบที่คุณชอบ เช่น โยคะ วิ่ง ว่ายน้ำ เต้นแอโรบิค หรือออกกำลังกายที่หลากหลาย จะได้กระตุ้นความสนใจ ไม่ทำให้เบื่อหน่าย และสนุกสนานกับกิจกรรมที่คุณทำ
4. สารเสพติด
การใช้สารเสพติด สามารถส่งผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจ การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ หรือใช้สารอื่น ๆ ที่ผิดกฎหมาย ย่อมส่งผลเสียต่อร่างกาย ทั้งระยะสั้น และระยะยาว
- หลายครั้งที่คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดว่า การดื่มแอลกอฮอล์ จะทำให้หายเศร้า เมื่ออกหัก หรือต้องการหลีกหนีจากความเจ็บปวด จึงมักดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อช่วยแก้ปัญหา แต่นั่นเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง เพราะการดื่มแอลกอฮอล์ ทำให้เศร้ามากกว่าเดิม และเสี่ยงต่อการเป็นโรคซึมเศร้า และทำให้ปัญหาสุขภาพจิตแย่ลง
- บางครั้งใช้ยาคลายเครียด เพื่อลดอาการเครียด แต่ยาคลายเครียดมักมีผลข้างเคียง คุณควรปรึกษาแพทย์ เพื่อให้เป็นผู้กำหนดปริมาณยา และให้ความรู้อาการจากผลข้างเคียงของยา ควรทำตามแนะนำของแพทย์
- การสูบบุหรี่ ช่วยให้คลายเครียด และได้ผลเพียงระยะสั้น แต่เกิดผลเสียในระยะยาว คุณควรหาวิธีการคลายเครียดด้วยวิธีที่ปลอดภัย เช่น การออกกำลังกาย เป็นต้น
ข้อแนะนำ หากคุณติดสารเสพติดหรือติดยา สามารถขอรับคำแนะนำและบำบัดจากแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญได้ คุณสามารถเลิกดื่มเหล้า และสูบบุหรี่ด้วยตัวเอง หรือได้รับคำแนะนำจากบุคลากรทางการแพทย์ คุณต้องตัดสินใจวันนี้ เพื่อสุขภาพที่ดีในระยะยาวของคุณเอง
5. สังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดี
สังคม และสิ่งแวดล้อมรอบตัวคุณ คือ เพื่อนร่วมงาน เพื่อนสนิท ครอบครัว และคนอื่น ๆ หากมีความสัมพันธ์ที่ดีกับบุคคลอื่น ๆ จะส่งผลให้สุขภาพจิตดี คุณจะรู้สึกว่าเป็นส่วนหนึ่งของสังคม ไม่รู้สึกโดดเดี่ยว หรือเปลี่ยวเหงาช่วยลดอัตราเสี่ยงที่จะเกิดภาวะซึมเศร้า
- เมื่อคุณได้รับการสนับสนุนจากสังคมมีความสัมพันธ์ที่จะทำให้คุณมีสุขภาพจิตที่ดี มีอารมณ์ในเชิงบวก
- ความเป็นอยู่ที่ดีในสังคม มีความสัมพันธ์กับสุขภาพจิต นั่นหมายถึง สภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย สะอาด ปลอดภัย ไม่มีอาชญากรรม และผู้คนในสังคมมีความเป็นมิตร หรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมของสังคม มีความใกล้ชิด สนิทสนมกัน รักใคร่ กลมเกลียว สามัคคีกัน
บางสังคม แค่เรื่องที่จอดรถหน้าบ้าน ขวางประตู ก็เกิดปัญหาความเครียดสะสมได้ การทิ้งขยะในพื้นที่ สิ่งแวดล้อมไม่ดี มีมูลสัตว์ อุจจาระหมา แมว เกลื่อนกลาด ก็ส่งผลกระทบต่ออารมณ์ความรู้สึก การเลือกอยู่เพื่อนบ้าน หรือคนในสังคม และสิ่งแวดล้อมที่ดี จึงมีความสำคัญต่อสุขภาพจิตอย่างยิ่ง
การมีสุขภาพดี จึงต้องดูแลทั้งร่างกายและจิตใจ เพราะมีความสัมพันธ์กันอย่างแยกไม่ออก คุณควรเลือกโภชนาการที่ดี นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงสารเสพติด และอยู่ในสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ดี สิ่งเหล่านี้นอกจากส่งเสริมสุขภาพกาย ยังส่งผลต่อสุขภาพจิตอีกด้วย สุขภาพดีไม่มีขาย อยากได้ต้องลงมือทำเองนะคะ
ขอขอบคุณข้อมูล:cities.trueid.net