“มะเร็งเต้านม” กับ 3 เรื่องเข้าใจผิด ที่อาจเพิ่มความเสี่ยงเสียชีวิตได้

แน่นอนครับ บทความนี้ได้รับการปรับแก้และเรียบเรียงใหม่โดยอ้างอิงข้อมูลจากงานวิจัยและแนวปฏิบัติทางคลินิกที่น่าเชื่อถือ 10 ฉบับ เพื่อให้ข้อมูลมีความถูกต้อง ลึกซึ้ง และเป็นประโยชน์สำหรับผู้ป่วยและผู้ที่ต้องการเฝ้าระวังโรคมะเร็งเต้านม

มะเร็งเต้านมระยะลุกลามและการกลับเป็นซ้ำ: ความจริงที่ต้องรู้เพื่อการเฝ้าระวังและรับมืออย่างถูกวิธี

มะเร็งเต้านม ยังคงเป็นภัยร้ายด้านสุขภาพและเป็นมะเร็งที่พบมากเป็นอันดับ 1 ของผู้หญิงไทย จากข้อมูลล่าสุดพบว่ามีผู้ป่วยรายใหม่เกิดขึ้นเกือบ 20,000 คนต่อปี และมีอัตราการเสียชีวิตที่สูง (Sung et al., 2021) หนึ่งในความท้าทายที่สำคัญคือการที่ผู้ป่วยจำนวนมากมักถูกวินิจฉัยในระยะที่โรคไม่ใช่ระยะเริ่มต้น (ระยะที่ 2-4) ซึ่งทำให้การรักษามีความซับซ้อนมากขึ้น การมีความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับการกลับเป็นซ้ำของโรคและการดูแลตนเองในระยะลุกลามจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง

ความท้าทาย: การวินิจฉัยในระยะท้าย

สาเหตุสำคัญที่ทำให้มะเร็งเต้านมยังคงมีอัตราการเสียชีวิตสูงในประเทศไทย ส่วนหนึ่งมาจากการที่ผู้ป่วยจำนวนมากได้รับการวินิจฉัยในระยะที่ 2 ขึ้นไป ซึ่งเป็นระยะที่ก้อนมะเร็งมีขนาดใหญ่ขึ้นหรือเริ่มมีการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองแล้ว (National Cancer Institute, 2022) การตรวจพบโรคในระยะ 0-1 ซึ่งเป็นระยะที่สามารถรักษาให้หายขาดได้สูงนั้น จำเป็นต้องอาศัยโปรแกรมการตรวจคัดกรองด้วยแมมโมแกรมที่มีประสิทธิภาพและครอบคลุม ซึ่งยังคงเป็นความท้าทายในหลายพื้นที่

ความเข้าใจผิดที่ต้องแก้ไขเกี่ยวกับการกลับมาเป็นซ้ำ

ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับการกลับมาเป็นซ้ำ (Recurrence) เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ป่วยที่เคยผ่านการรักษามาแล้ว:

1. ความเชื่อผิด: “รักษาหายแล้วจะไม่กลับมาเป็นอีก”

   • ความจริง: มะเร็งเต้านมสามารถกลับมาเป็นซ้ำได้ แม้จะเคยรักษาหายขาดในระยะ 0-3 แล้วก็ตาม ความเสี่ยงของการกลับเป็นซ้ำจะสูงที่สุดในช่วง 2-5 ปีแรกหลังการรักษา แต่ก็ยังสามารถเกิดขึ้นได้แม้จะผ่านไปแล้ว 10-20 ปี (Pan et al., 2017) ด้วยเหตุนี้ แนวปฏิบัติทางการแพทย์สากลจึงแนะนำให้ผู้ป่วยเข้ารับการตรวจติดตามกับแพทย์อย่างสม่ำเสมอตามตารางที่กำหนด (Runowicz et al., 2016)

2. ความเชื่อผิด: “ต้องอยู่อย่างตื่นตระหนกตลอดเวลา”

   • ความจริง: แพทย์แนะนำให้ผู้ป่วย “อยู่อย่างระวัง แต่ไม่ระแวง” ความกลัวการกลับเป็นซ้ำ (Fear of Cancer Recurrence – FCR) เป็นภาวะที่พบได้บ่อยและส่งผลต่อคุณภาพชีวิต (Simard et al., 2013) วิธีรับมือที่ดีที่สุดคือการปฏิบัติตามแผนการตรวจติดตามของแพทย์อย่างเคร่งครัด, ตระหนักรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงของร่างกายตนเอง และสื่อสารกับแพทย์ทันทีเมื่อมีอาการผิดปกติ

3. ความเชื่อผิด: “หากกลับมาเป็นซ้ำ ก็ไม่มีทางรักษาแล้ว”

   • ความจริง: การกลับมาเป็นซ้ำสามารถรักษาได้ โดยเฉพาะหากตรวจพบเร็ว การละเลยหรือไม่ไปพบแพทย์เพราะกลัวการรักษาจะยิ่งทำให้อาการลุกลามจนยากต่อการควบคุม

อันตรายของมะเร็งเต้านม ระยะที่ 4 (ระยะแพร่กระจาย)

มะเร็งเต้านมระยะที่ 4 หรือ ระยะแพร่กระจาย (Metastatic Breast Cancer – MBC) คือภาวะที่เซลล์มะเร็งได้เดินทางผ่านกระแสเลือดหรือระบบน้ำเหลืองไปยังอวัยวะอื่นๆ ของร่างกาย แม้ว่าในปัจจุบันภาวะนี้จะยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่ความก้าวหน้าทางการแพทย์ได้เปลี่ยน MBC ให้กลายเป็นโรคเรื้อรังที่สามารถควบคุมได้ยาวนานขึ้น ทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีและยืดอายุออกไปได้อีกหลายปี (Cardoso et al., 2020)

อย่างไรก็ตาม มีภาวะการแพร่กระจายบางกรณีที่ถือเป็น “ภาวะฉุกเฉินทางมะเร็ง” (Oncologic Emergency) ซึ่งต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วนที่สุด ได้แก่:

• การแพร่กระจายสู่สมอง (Brain Metastases): อาจทำให้เกิดอาการปวดศีรษะรุนแรง, ชัก, หรืออาการทางระบบประสาทอื่นๆ ซึ่งต้องได้รับการรักษาด้วยรังสีรักษาหรือการผ่าตัดอย่างเร่งด่วนเพื่อควบคุมอาการ (Witzel et al., 2016)

• การแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังและกดทับไขสันหลัง (Spinal Cord Compression): หากเซลล์มะเร็งในกระดูกสันหลังเติบโตจนไปกดทับไขสันหลัง อาจทำให้เกิดอาการปวดหลังรุนแรง, ชา, อ่อนแรง และอาจนำไปสู่ภาวะอัมพาตถาวรได้หากไม่ได้รับการรักษาทันที (Loprinzi & Prasad, 2024)

ความก้าวหน้าในการรักษาและแนวทางการป้องกัน

ปัจจุบันมียาและการรักษาใหม่ๆ มากมายสำหรับผู้ป่วยระยะแพร่กระจาย เช่น ยามุ่งเป้า (Targeted Therapy) อย่าง CDK4/6 inhibitors สำหรับกลุ่มที่ตอบสนองต่อฮอร์โมน (Sledge et al., 2017) หรือยาในกลุ่ม Antibody-drug Conjugates ที่มีประสิทธิภาพสูง ซึ่งช่วยเปลี่ยนแนวทางการรักษาและยืดชีวิตผู้ป่วยได้อย่างมีนัยสำคัญ

แนวทางป้องกันและลดความเสี่ยงที่ดีที่สุด คือการตรวจพบโรคตั้งแต่ระยะเริ่มต้น ผู้หญิงทุกคนจึงควร:

• เข้ารับการตรวจคัดกรองด้วยแมมโมแกรมเป็นประจำ ตามคำแนะนำสำหรับช่วงอายุของตน (Siu & U.S. Preventive Services Task Force, 2016)

• สำหรับผู้ที่เคยเป็นมะเร็งเต้านม: จำเป็นต้องเข้ารับการตรวจติดตามกับแพทย์ตามนัดหมายอย่างเคร่งครัด เพื่อเฝ้าระวังการกลับเป็นซ้ำและการเกิดมะเร็งชนิดใหม่

การพบแพทย์อย่างสม่ำเสมอทั้งเพื่อการคัดกรองและเพื่อการเฝ้าระวัง คือกุญแจสำคัญที่จะช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งเต้านมได้อย่างแท้จริง

เอกสารอ้างอิง (APA 7th Edition)

1. Cardoso, F., Paluch-Shimon, S., Senkus, E., Curigliano, G., Aapro, M. S., André, F., … & Costa, A. (2020). 5th ESO-ESMO international consensus guidelines for advanced breast cancer (ABC 5). Annals of Oncology, 31(12), 1623-1649. https://doi.org/10.1016/j.annonc.2020.09.010

2. Loprinzi, C. L., & Prasad, S. (2024). Treatment and prognosis of metastatic breast cancer. In UpToDate. Retrieved September 30, 2025, from https://www.uptodate.com (Subscription required)

3. National Cancer Institute. (2022). Hospital Based Cancer Registry Annual Report 2021. Ministry of Public Health, Thailand. http://www.nci.go.th/th/File_download/Nci_news/hospital-based%20cancer%20registry%202021.pdf

4. Pan, H., Gray, R., Braybrooke, J., Davies, C., Taylor, C., McGale, P., … & Peto, R. (2017). 20-year risks of breast-cancer recurrence after stopping endocrine therapy at 5 years. New England Journal of Medicine, 377(19), 1836–1846. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1701830

5. Runowicz, C. D., Leach, C. R., Henry, N. L., Henry, K. S., Mackey, H. T., Cowens-Alvarado, R. L., … & Ganz, P. A. (2016). American Cancer Society/American Society of Clinical Oncology breast cancer survivorship care guideline. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 66(1), 43-73. https://doi.org/10.3322/caac.21319

    

6. Simard, S., Thewes, B., Humphris, G., Dixon, M., Hayden, C., Mireskandari, S., & Ozakinci, G. (2013). Fear of cancer recurrence in adult cancer survivors: a systematic review of quantitative studies. Journal of Cancer Survivorship, 7(3), 300–322. https://doi.org/10.1007/s11764-013-0272-z

    

7. Siu, A. L., & U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF). (2016). Screening for breast cancer: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Annals of Internal Medicine, 164(4), 279-296. https://doi.org/10.7326/M15-2886

8. Sledge, G. W., Jr., Toi, M., Neven, P., Sohn, J., Inoue, K., Pivot, X., … & Johnston, S. R. D. (2017). MONARCH 2: Abemaciclib in combination with fulvestrant in women with HR+/HER2- advanced breast cancer who had progressed while receiving endocrine therapy. Journal of Clinical Oncology, 35(25), 2875–2884. https://doi.org/10.1200/JCO.2017.73.7585

9. Sung, H., Ferlay, J., Siegel, R. L., Laversanne, M., Soerjomataram, I., Jemal, A., & Bray, F. (2021). Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 71(3), 209–249. https://doi.org/10.3322/caac.21660

10. Witzel, I., Oliveira-Ferrer, L., Pantel, K., Müller, V., & Wikman, H. (2016). Breast cancer brain metastases: biology and new clinical perspectives. Breast Cancer Research, 18(1), 8. https://doi.org/10.1186/s13058-015-0665-1